W poprzednim wpisie – Biblioteki z NUKAT w ALMA BN – informowaliśmy o zmianach, jakie zachodzą w związku z poszerzaniem grona bibliotek tworzących połączone katalogi. W niniejszym powiemy o kilku wnioskach z opisywanych zmian.
Widoczność bibliotek w NUKAT
Biblioteki, które – mówiąc w uproszczeniu – przechodzą z NUKAT do BN nie przestają być widoczne w NUKAT. Ale… przestają zamieszczać informację o posiadaniu publikacji w swoich zbiorach. Dotyczy to zarówno nowości, jak i publikacji katalogowanych spośród starszych zbiorów. Oznacza to w szczególności, że w NUKAT nie znajdziemy już odnośników do nowych książek z ww. bibliotek.
Przy nazwach omawianych bibliotek pojawia się informacja UWAGA! Link tylko do strony głównej katalogu biblioteki! Odnośnik, który dotychczas wskazywał na konkretny rekord w katalogu lokalnym, teraz odsyła do wyszukiwania*.
Przypomnijmy, że ta sytuacja – braku informacji o nowościach – występuje już od kilku lat (BJ, BU Toruń, BU KUL, WBP Lublin). Od listopada br. grono tych bibliotek się powiększyło.
Wartość informacyjna NUKAT
Zakończenie współpracy w NUKAT przez biblioteki, szczególnie te duże, skutkuje zmniejszeniem przyrostu nowych rekordów. Wydaje się, że dla publikacji polskich zmiany mogą nie być bardzo widoczne (w NUKAT nadal współpracują biblioteki otrzymujące egzemplarz obowiązkowy), dużo bardziej natomiast dla literatury zagranicznej, której części nie znajdziemy już w NUKAT. Informacja o niej będzie za to dostępna w Połączonych katalogach.
W tym miejscu warto podkreślić, że zmniejszenie przyrostu nowych rekordów, to nie tylko brak informacji o zagranicznych nowościach w bibliotekach, które zakończyły współpracę z NUKAT, ale także brak nowych rekordów analitycznych, które te biblioteki tworzyły.
W najbliższych latach będziemy mieć do czynienia ze stanem przejściowym – dwoma dużymi katalogami centralnymi. Wydaje się, że będzie to stanowić utrudnienie w wyszukiwaniu literatury. Być może renesans przeżyje KaRo jako możliwość jednoczesnego przeszukiwania wielu katalogów. Być może odświeżony zostanie projekt Zintegrowanej wyszukiwarki OMNIS, który przedstawiany był jako idealnie nadający się do zapewnienia informacji o zbiorach różnych bibliotek.
Co dalej z bibliotekami NUKAT-owymi?
Nie wiadomo. Jeśli Biblioteka Narodowa przejmie utrzymanie NUKAT, to jest szansa na zachowanie dotychczasowej platformy współpracy bibliotek. Jeśli nie, to z końcem roku 2024 – a być może wcześniej – nie będzie już takiej możliwości. Każda z bibliotek będzie musiała we własnym zakresie zorganizować proces katalogowania zbiorów. Drugim wyzwaniem będzie zapewnienie centralnej informacji o zbiorach. Czy trzeba dodawać, że to krok wstecz?
Połączone katalogi
Połączone katalogi dają możliwość współpracy na wielu poziomach. Z perspektywy użytkownika (a tym samym perspektywy bibliotek!) to centralna informacja o zbiorach polskich bibliotek. Ten aspekt zmian to długo wyczekiwana aktywność Biblioteki Narodowej wobec bibliotek naukowych.
Drugą podkreślaną korzyścią jest współkatalogowanie, a więc wyeliminowanie konieczności katalogowania publikacji w każdej z bibliotek współpracujących.
Warto też podkreślić, że efekty współpracy bibliotek są dostępne przez API w serwisie data.bn.org.pl.
Opracowanie formalne i rzeczowe zbiorów
Skutkiem omawianych zmian jest przyjęcie Deskryptorów Biblioteki Narodowej (DBN) oraz przepisów katalogowania BN jako obowiązującego standardu opisu zbiorów w Polsce. Od lat powtarzane jest stwierdzenie, że nie stać nas na utrzymywanie dwóch standardów i dwóch central katalogowania. Następuje więc zastępowanie zasad NUKAT-owych i języka KABA, zasadami BN oraz DBN-ami.
* – Możemy sobie wyobrazić inną sytuację: odnośnik nie traci połączenia z konkretnym rekordem. Wszak ALMA to po prostu jeden z systemów, do jakiego mógłby linkować NUKAT, podobnie jak robi to do Virtui, Koha czy Horizona. Aby takie połączenie zadziałało, numery kontrolne NUKAT powinny znajdować się w rekordach połączonych katalogów. Wydaje się, że o takie dane nie zadbano podczas migracji.